De Herrgott, Uhlnspegel un de Düwel.
De Sünn weer ja nu al heel un gans to Rüst gahn, as de leef Herrgott achter Eutin un Lübeck ´rüm keem, un dat weer woll´n Stünn lang so stickendüüster op´e Landstraat west, dat wenn een nich överall so goot Bescheed wüß, as de Leve Gott dat deiht, een sik garlicht verbiestern kunn. Do duer dat avers nich lang un de Vullmaan güng op.
"Ja, ik künn mi ok man an´ Leefsten ´n lütt baeten dalsetten", harr do de leef Herrgott to sik seggt - - - "nachtslapen Tiet un Börgerstiet is dat ja nu, un in´ Maanschien sitt sik dat heel goot." So güng he na de´n eerstbesten Karkhoff ´rop, un dat dreep sik ja nu, wat dat de Möllnsche Karkhoff waesen schull. Dor söch he sik de´n eerstbesten Graffsteen ut, wo garkeen Snee op leeg, trock de´n Kraag to Hööcht, sett sik op de´n Steen ´n baeten dal, laehn sik mit´n Rügg an de´n groten, olen Linn´boom, de hart achter´n Steen över dat Graff ´röver recken daeh, un maakt sik dat na de Umstaenn´ so moi, as sik dat do un dor gar to Schick kriegen laten wull; un op´n Möllnschen Karkhoff weer dat so still, dat du woll de enkelt Sneeflock harrst falln höörn künnt.
Do fung dor avers baven op de´n Möllnschen Karktoorn de ool Klock an to slaan - - bim - - bim - - bim - - bim - - un do füng´n op eenst all de Hunn´ in de Möllnsche Ümgaegend un in Mölln sülm an to jiffeln un belln, - - - do stegen all de Möllnschen swarten Katers baven op de Schoßsteens ´rop un jauln as unklook, - - - do keken all de Uhln vun de´n Möllnschen Karktoorn mit ehr groten Tellerogen baven ut de Rüstlöcker ´rut, slögen mit ehr Flünken un schregen: Kumm mit ! - - - All de Fladdermüüs ünner dat Karkendack kregen wedder Laeven un flogen do miteenst üm de Kark ´rüm, över de Graever un dörch de nakelte Kroon vun de´n ooln Linn´boom. - - - Un de Waederhahn op de´n Toorn sülm dreih sik naegenmal üm sik sülm, na all de Windecken un kreih dorto vör Bang, as weer dor baven en Haawk oder´n lütt Falk in´e Luft, un as weern de Doden op de´n Karkhoff dor ünn´ sien Kükens, de he wahrschugen wull.
Langs de Karkhoffsmuur dor ruuschel dat, - - - dor ruuschel dat, as wull dor wat överstiegen un weer vör Footangels bang, un dat weer keen Anner as de Düwel, de nu de´n leven Herrgott richtig wedder opfunn´ harr, un nu, wo dat sien eegen Stünn´ weern, vermeen´ daeh, wat he sik de´n Leve Gott gaegenöver nu ok´n baeten Frieheit ´rutnaehm´ durf. "Erlauben Sie, verzeihen Sie, ein armer Reisender."
"Laat he de Witzen ! Wat hett he mi jümmer op Schraed un Pedd natosnüffeln, wenn ik hier ünn´ ins to Besöök bün ? Wat will he ? Kumm he ´rin, wenn he wat vörtobringen hett !"
"Wenn ik so an een vun de Telgens vun de´n Linn´boom, de hier an de Muur överhangt, ´röverkladdern dörf, sodenn güng dat woll sachts."
"För mienwaegen ja." - - - Een - twee - dree seet ok de Düwel baven in´e Kroon, man as he sik an een vun de Telgens op de´n Karkhoff dallaten wull, doso reep de Leve Gott: "Naehm he sik´n baeten in Acht, wo he henperrn deiht, höört he ? Perr he mi nich op dat lütt Graff dor vörn ! Dor liggt ´n lütt unschüllig Kinding in, dat schall he mi nich mit sien aasige Peerfööt verschann´. Perr mi avers ok nich op dat Graff dor achtern, dor liggt en Fru in, de teihn Kinner richtig utdragen, sülm stillt un groot trocken hett. Op dat Graff dor liek vör mi kann he sik dallaten, dor liggt so´n ooln, wahnschapp tagen Junggeselln in, de sien Kuckuckseier in anner Lüüd Nesten dragen hett, de he sien Laevdaag tohopen raakt, tosaam schraapt un op´n Hümpel hungerharkt hett, de´n unseeligen Mammon, ahn sien Neegsten dat Witt in ehr Ogen to günn´. So´n, de all Sünndaag to Kark rönnt is un mi un mien Woort staennig op sien verlagen Tung föhren daeh, man mi jedeenmal driest vörlagen hett, wo ik in de Saak vun Armoot un de Asch vun dat Elend an em ´ran gahn bün. Dor kann he sik mienwaegen op henstelln !"
"Un Se, ool Herr, wo sitten Se ? - - - Dor sitten Se nu weddermal eenst hier op de´n Möllnschen Karkhoff op´n Steen, wo een ünner liggn deiht, de´n ik al so´n Ünnerposten in mien Höll todacht heff, wenn mien Riek insmal kümmt. Wat schüllt de annern Doden man dorvun denken, wenn Se sik so wiet wegsmieten dohn un sik op dat Graff vun so´n Galgenvagel dalsetten möögt, as de west is, de dor ünner de´n Steen liggt, so´n argen Racker, dat de Minschheit em noch hüüt un disse Daag nich vergaeten hett, schoons dat nu al dreehunnert un sounso vael Johrn her is, as he de´n lets Puust hergeef. Herr, ik bitt Se ! He sülm un de annern Doden hier, wo ik´n Recht an heff, de mööt ja glöven, wat dat all man Spaaß is, wat de Supp naast nich so hitt aeten warrt, un ik all de´n gaeln Swaevel umsünst inköfft heff. Herr, leve Herr, besinn´ Se sik doch´n baeten, wat Se dohn !"
Do füng de Hahn in´ Wiemen achter de´n Möllnschen Paster sien Schüün hell an to kreihn, dreemal achter´nanner, ahn aftosetten. Kükerikiii - Kükerikiii - Kükerikiii ! Do fungen all de annern Hahns in Mölln un in de Möllnsche Ümgaegend ok an to kreihn, un swutsch, weer de Düwel wedder na de´n ooln Linn´boom ´rop, un weg weer he, as wegblaasen vun de´n Möllnschen Karkhoff, un denn hen na de´n neegsten Galgenbarg.
As de leef Herrgott do opstunn, un de Vullmaan prall op de´n Graffsteen schienen daeh, dor seeg he dat woll, dat de Steenmetz op de´n Steen en´ Spegel mit´n Uhl dorvör inhaut harr. He keek dorop de´n ooln Graffsteen ´n Tiet lang nadenklich an un sae denn halvluut för sik hen:
"Is doch man ´n arm, dumm Düwel, wenn he meent, wat´n Schalksknecht, as Uhlnspegel sien Tiet west is, ´n Doodsünner waesen schall. Ik heff de´n Lehmklütten, wo ik de´n Minschen ut maakt heff, nich umsünst so inricht, dat he ok lachen kann. Lachen kann un schall he, un wenn mi wat vörnaehm op mien Eer hier ünn´ toseggen deiht, sodenn is dat so´n ehrlich un deftig Lachen, dat so recht ünn´ ut´n Buuk ´rut kümmt, wo de Naes bet ünner de Branen bi kruus maakt warrn, un de Mund so wiet bi opraeten warrt, dat de achtersten Weisheitkusen to sehn kamen, un de Tranen man so över de Backen lopen. Schall so´n Minschenskind nich mehr lachen dörven ? Nae, so is dat nich meent. Graad de lütt Mann achter de Ploogschaar, achter Höwelbank un Amboß, in de´n Kneereem un op de´n Sniederdisch, dor paßt sik so´n Uhlnspegelstück bannig goot hen; dat vermünnert un verfrischt se dusendmal baeter bi ehr Arbeit, as de´n Düwel sien knaepschen, düwelten Kraam. Dat is ehr ja so nootwennig, as dat Solt in´e Supp. Nae, dit wüllt wi doch man för´t Eerst lever noch gefalligst ´n lütt baeten so blieven laten !"
John Brinckman, 1814 bet 1870 - revideert vun Peter Kollund, Rosendahl 1997
To Mölln
In
Mölln to Nachttiet bi de Kark
dor is´t, as wenn een
lang dor slark
op holten Tüffeln
oder wat.
Dreih di nich üm - ik
segg di dat !
De Keerl de slickt dor
sachts ümher,
as wat he dor to Huus
woll weer.
He hett en Grienen
in´t Gesicht,
verstickt ok sachts
wat achter´n Rügg.
Op eenmal springt he
vör, heel kraegel,
dat du verschrickst -
dat´s Uhlnspegel !
Till Uhlnspegel ! - Roop em an,
denn is dat üm de´n
Spöök al dahn.
Keen, de dor grien
mehr, de dor slark.
Geruhig steiht de ole
Kark.
De Maan is mank de
Bööm to sehn.
Un vun de´n Toorn dor
sleiht dat een.
In Mölln to Nachttiet
bi de Kark,
dor weer´t, as wat
dor lang een slark.
Dat di de gruse
Spöök nich aapt:
gah baeter fröh to
Bett un slaap !
Hermann Claudius, 1878 bet 1980 - revideert vun Peter Kollund, Rosendahl 2003
PS. Wenn du mehr över Till Uhlnspegel waeten wullt, so kiek mal ´rin bi