Reinke de Voß

Dat´s Pingst´n, un de Dag is schöön:
De hele Welt rundüm is gröön,
de lüttjen Vagels piept un singt,
dat ringsümher de Haewen klingt,
un op de Eer, dat Gras un Kruut
brickt allerwaegen maechtig ´rut,
un lüttje Blomen, knapp to sehn,
de staht dor mang un rüükt so schöön,
en Dag as al na ole Saag,
een vun de naegen Sommerdaag.
Do höllt Herr König Nobel Hoff,
un Lütt un Groot, un Fien un Groff,
mit een Woort: All, wat em man höört,
dat is tohopen commandeert,
un wat man Been hett, kümmt dor an,
as Bruun de Baar, un Henning Hahn,
un wo de Deert´n all heten doht,
de kaamt dor an mit goden Moot,
de kaamt dor an, so Mann as Muus,
blots Een vun All, de blifft to Huus:
Dat is de Voß, de Galgenstrick.
De´n Broder bangt för sien leef Gnick;
dat lett sik gar to licht verdreihn,
un sien Gewaeten is nich rein.
He hett vael Stank un Schann utöövt,
wo maennig Seel hett he bedröövt !
Blots Grimmbaart, de´n hett he nix dahn,
de´n Dachs, sünst klaagt se all´e Mann.

Vör Allen is de Isegrimm
unmaten un besunnes slimm,
un de verklaagt em denn ok glieks
bi sienen Herrn in´t Königriek.
He seggt to Nobel: "Höör mal to,
wat ik Di hier nu klagen doh,
un denn denk Di mal mien Malöör !
Du kennst de´n Voß. Hier op de Eer
un ünner dat leef Sünnenlicht
gifft´ keeneen gröttern Bösewicht.
Dat is en groten Stankversit,
maakt nix as luter Larm un Striet.
Mien Ollsch hett Dag un Nacht keen Fraed
vör düssen Schuft, op Stell un Staed
geiht he ehr na, de Luderjahn,
un hett ehr gar Gewalt andahn,
un höhnt ehr nu, - - Du leve Gott !
Hett to de Schann ok noch de´n Spott !
Un wat mien Kinner sünd, kann keen
vun ehr liek ut de Ogen sehn,
hebbt all en dick un twei Gesicht
un sünd Di heel un deel tonicht;
denn, denk Di blots, de lose Hund !
Doch dat kummt nich ut mienen Mund,
kortüm: He´s vör de Höll to slecht.
Höör, Nobel, Du büst streng, gerecht,
laat Dien Gerechtigkeit mal sehn:
Verhöör em mal dat Eenmaleen !
Du hest em ja al mal citeert,
he is vernahm´ un stramm verhöört,
tolets schull he sien Saak beswöör´n,
doch do, so as in´n Handümkehrn,
nae, wat to arg is, is to arg !
Do weer he över all´e Barg,
wiet över Steen un Stock un Block
un ruhig wedder in sien Lock.
Na, ik schull em man mal begahn,
he schull sik mit de´n Düwel slahn !
So´n Döögenix, so´n Galgenstrick,
ahn Gnaad braek ik de´n Schuft dat Gnick,
ik will em noch mal utbetahln.
Süh ! De´n mutt ja de Düwel haaln !"

Knapp is de Wulf nu aeven klaar,
do is al´n anner´n Klager dor.
Dat is de Hund, de Wackerlos,
de snackt sik graad as en Franzoos,
un seggt: "De Voß, de Voß", seggt he,
"de Gaudeef, Moschü Reineke,
dat is en Spitzboov, dör un dör,
en gröttern gifft´ nich op de Eer,
ik bün de´n Broder to vergrellt,
denn mal hett he mien Wust utpellt.
In´t Holt harr ik se mi bewahrt,
mi op de letsde Noot verspaart,
mien Een un All´, as letsden Troost,
Proostmahmtiet ! Do weer ik se los."

Mit eenmal springt Hinz-Kater vör
un seggt: "Miau ! Ik weet noch mehr !
Mit uns, leef Herr, dat müß noch gahn,
weerst Du nich blots so slimm doran;
denn All´ fürcht se em mehr, as Di,
un dor - - dor litt Dien Ansehn bi,
un wat de Wackerlos dor is,
wat de aev´n seggt, is lang nich wiß,
denn wat de Wust weer, dat weer mien,
weer rechtlich mien un jonich sien;
denn ik heff´s, wenn ok nich betahlt,
mi möhsaam ut en Möhl ´ruthaalt.
So is de Saak, Herr, glööf mi dat:
Mi hett he se to danken hatt !"

Nu geiht de Panther vör un seggt:
"Ja, dat weet Gott, de Voß is slecht.
En Mörder is´t, en Galgenstrick,
so Lütt as Groot brickt he dat Gnick,
wenn he ehr jichtens bögen kann,
richt nix as Schann un Unheel an,
sitt vuller Boosheit un vull Tück
un schaamt sik för keen Schelmenstück,
un wenn de´n Broder dat gelüng,
dat wi hier all´ to Grunnen güng´n
un sülm uns´ König, dat is wiß,
de Broder lacht sik in de füüst;
denn för en fetten Puterhahn
kann sienethalv´n de Welt vergahn !
Höört blots mal an ! So güstern noch.
Hier Meister Lamp, - - un de is doch
bi uns hier un in´t hele Land
as krüüzbraav un as fraam bekannt.
Na de´n sliekt, as en framen Mann,
heel liesen de Coujon sik ´ran
un will em mal de Bicht verhöörn,
em Singen un dat Baeden lehrn,
un dorbi kriggt de Schalksgesell
de´n leven Meister bi dat Fell
un harr ut luter Frömmigkeit
em gans gewiß dat Gnick ümdreiht,
wenn ik do nich jüßt kamen weer.
Dor steiht de Meister. Kumm mal her !
Un nu kiekt mi de´n Stackelsmann,
kiekt mi doch blots de´n Hasen an !
Dat hele Fell, dat is em twei !
Nae, Nobel, dat is eenerlei,
so´n Weertschop, de süht Di nich ´liek;
geiht´ so her in Dien Königriek,
wo blifft denn in de Christenheit
tolets Recht un Gerechtigkeit ?"

Do seggt de Wulf, de Isegrimm:
"Ja, Nobel", seggt he, "dat is slimm !
De Reinke is en Galgenstrick,
so brick de´n Düwel doch dat Gnick !
Warrn em sien Sünn´ nochmal vergaev´n,
paß op ! He geiht Di sülm an´t Laev´n !"
Do seggt de´n Voß sien Süstersöhn,
de Grimmbaart: "En Woort seggt so schöön:
Een Mann sien Raed, dat is keen Raed,
man mutt se höörn alle Beid´. - -
Ji maakt mien Ohm ja graesig swart,
nu höört ok mal de´n Gaegenpart !
Du gans besonners, Isegrimm !
De Saak, de is man halv so slimm.
Sien Sünnen all vun ole Tied´n,
al lang vergaev´n vun alle Sied´n,
de warmt Ji, as ool Eier op,
hebbt blots Ju eegen nich to Kopp.
Du, Isegrimm, weeßt noch ? Ji Beid´n,
du un mien Ohm, - - to Lust un Leid´n
harrn Ji maaleenst en Bündnis maakt.
Dien Ollsch, de harr Di graad nix kaakt,
denn mit Dien Paaß un Taschengeld
weer dat verdüwelt slecht bestellt,
un wiel dat nix to aeten geef,
seet Di de Maag unbannig scheef,
do güngst Du mit mien Voß-Ohm ut
un snüffelst denn mit Dien leef Snuut
en Wagen op, mit Fisch belaad´n:
"Tööf !" denkst Du do, "dat is en Braad´n !
Harr´k blots en Punder teihn hendal !"
Wat deiht mien Ohm ? - - Still as en Pahl
leggt he sik do - - Schockswarenoot !
Merrn in de´n Weg un liggt as doot.
De Fohrmann warrt em denn gewahr
un denkt bi sik: "Wat liggt denn dor ?"
Un as he mienen Voß-Ohm süht,
do höllt he still, stiggt af un smitt
em do för doot op sien ool Kaar,
vun waeg´n sien Fell mit Winterhaar,
un so kutscheert he wedder los.
Wat deiht nu Reineke de Voß ?
Smitt liesen vun de Fisch hendal,
Du achterran, un jedesmal,
full dor en Fisch, Du nich to fuul
un freets em op mit Dien groot Muul,
un wat mien Ohm is, leve Tiet !
De´n güng de hele Mahltiet quitt:
Du neihst Di dor wat Ehrlichs ´rin,
müßt nastens noch na´n Dokter hen,
harrst Di de´n Magen överlaad´n
un em nu bötts Du forsch de - - Graad´n.
Dat weer vun Di keen feinen Tog !
Un weeßt Du ok de´n Anner´n noch ?
En Buur harr en Pöökswien slacht,
do güng´n Ji Beiden de Nacht,
gans vuller Lüsten un Begier,
un wull´n mal lustig Swiensköst fiern.
Dat Swien, dat hüng dor an de Wand,
mien Voß-Ohm, de´n weer dat bekannt.
He, laevig as he is, he springt
denn in dat Finster ´rin un bringt
dor dat Swien mit all´e Kraft
heel möhsaam vun de´n Nagel ´raf.
Do kriegt de Hunn´ em op de Spoor
un mienen Fründ gans forsch bi´t Ohr.
Mit knappe Noot, dat he sik redd.
So kümmt he sik denn angepedd,
bi sienen Maaten Isegrimm,
vull Koppwehdaag, heel graesig slimm,
un will en Happen vun dat Swien,
do höllst Du em dat Krummholt hen,
wiest em de Knaken mit Behaag´n
un seggst, de schall he man benaag´n
un sik dat Best´ dor ´rafferriet´n,
man blots sik ja keen Taehn utbiet´n.
Is dat nich so ? Besinn Di man !
Dat All hest Du de´n Reinke dahn
un noch heel vael so´n Stückschen mehr.
Wenn he man blots hier bi uns weer,
he wörr Ju Raed un Antwoort stahn
un scharp to Lief wörr he Ju gahn,
he wörr Ju maleenst gründlich faeg´n
mit all Ju´n Snicksnack un Ju Löög´n !
Naehm wi man blots de´n Isegrimm
un de´n sien Ollsch, - - is dat so slimm ?
Ja, allerdings, dat´s fierlich wahr,
dat sünd nu woll bald söven Johr,
do hett he mit de´n Wulf sien Fru
en betjen smuuset, aver - - nu
"Mein Gott", wat is denn dorbi los !
Deiht sowat blots mien Ohm de Voß ?
Bi´n Dansen hett he se kenn´ lehrt - -
Herr Je´! Wo güng de Ollsch de Steert,
wo hett dat Deert dor cocetteert
un so hett se mien´ Ohm verföhrt !
Nu, frielich wahr, de Saak is fuul,
doch klook weer´t, heel de Wulf sien Muul,
denn, de sik blots blameert, is he,
un sien leef Ollsch, - - de Schann hett se.
So steiht dat mit de´n Isegrimm.
Un mit de´n Hasen, - - is dat slimm ?
Du leve Gott ! Nu fraag ik Een:
Kriggt man sowat nich mehr to sehn ?
Denkt blots: Wenn dor´n Schoolmeister is,
un dat is noch en framen Christ,
un de´n sien Jungs nich hören wüllt,
wenn se vun em wat lehren schüllt,
wat deiht he denn ? Heel unverfror´n
kriggt he de Bengels bi de Ohr´n,
un lett he denn ehr Döög so gahn,
wo schull hier woll de Welt bestahn !
Un wieder mit de´n Wackerlos,
de´n Moschü Gaudeef vun Franzoos,
hett de de Wust nich sülven stahl´n ?
Wat will so´n Spitzboov denn noch prahl´n !
So as man winnt, so as dat swindt,
dat hett uns´ Herrgott em so günnt,
is nix, as blots en Gottsgericht,
un Wackerlos, de´n schadt dat nich.
De Allerwelts- un Erzcoujon,
de hett nu grade sienen Lohn
un, akk´raat, weer´t de´n Broder weert,
mien Ohm harr em glieks capuneert;
doch dat so hett he blots nich dahn,
üm sik an Di nich to vergahn,
leef Herr, Di nich in´t Amt to fall´n
vun waeg´n Dien Böverrichterkrall´n.
So is de Reinke, mien leef Ohm,
alleen, wat hett de Mann dorvun ?
Un gar, sietdem de Fraeden is
laevt he noch simpler, as en Christ,
laevt, so to seggen, as en Hund:
Nümmt keen Stück Fleesch in sienen Mund,
driggt ok en eegenmakten Rock
un laevt still för sik in sien Lock.
He is so mager, "Gott erbarm" !
So noottrööstrig un seelenarm,
so slagen, in sik twei un möör,
as en lütt Kind vun Stackelsgöör,
is schier vertwiefelt un verzagt,
un so´n Mann, - - de warrt hier verklaagt !
Na, laat em hier blots sülven kaam´,
sien Recht, dat blifft em unbenahm´,
un paß blots op, wat ik Ju segg:
Tolets behöllt mien Ohm doch Recht."

Kapp is de Grimmbaart Dachs nu klaar, - -
Mien Gott un Vader ! ´keen kümmt dor ?
Is dat nich Henning, Put ehr Mann ?
Nu kiekt mi doch de´n Stackel an !
Em loopt de Traan´ bi´n Snavel dal
vör luder Truer un Hartensquaal.
Sien Olsch, de em sien All´ns weer,
de liggt dor op de Dodenböör,
un överher noch vuller Bloot,
denn Reinke Voß, de beet ehr doot.
To beiden Sieden vun de Böör
gaht Kratzefuß ehr Bröder her:
Kreyant un Kantart, as se heet,
un draegt en Lücht un klaagt ehr Leed;
Twee junge Hahns, de draegt de Böör,
de Annern gaht all achterher,
Un Henning, de bedrövte Mann,
de raed de´n König also an:
"Leef König", seggt he, "kiek mal her,
dor liggt mien Ollsch, doot op de Böör.
Dat hett de Schuft, de Reinke dahn.
Nu, Herr, nu nümm Di mi mal an.
Mien Unglück, dat is gar groot.
Wat is´t een Tostand ! is´t een Noot !
Ik weer so glücklich, dat is wahr !
Mien hartleef Ollsch, nu liggt se dor.
Se laev so gans un gar för mi
un twee Dutz Kinner, de harrn wi.
De Deerns wollso, as jede Söhn,
all lieker stolt un lieker schöön
un jümmer munter op de Been,
en wahre Lust, ehr antosehn !
Un all ut mien leef Ollsch ehr Nest !
Ja, Herr, ik bün glücklich west !
Wi laev´n in luder Eenigkeit,
kenn´ keeneen Kummer un keen Leid,
keen Sorgen nich un ok keen Noot,
harrn all´e Daag uns´ daeglich Broot
un wahnen in en Klosterhoff
in luder Freud, vull Gottesloff.
De Hoff, de harr en grote Muer,
de Hoffhunn´ legen op de Luer,
un keem de Voß, de Galgenstrick,
glieks harrn de Köters em bi´t Gnick
un bröchen em denn mit Geblaff
to Huus un vun de Hoffstaed ´raf.

Letsmal, do kümmt he wedder an,
süht ut as en heel framen Mann,
graad as en Preester in´ Tarlar,
un dorbi hett he Di sogar
en königlichen Breef vun Di,
Dien eegen Petschop stünn dorbi,
ok vun Di sülm noch ünnerschraev´n,
wat mutt man hier doch all belaev´n !
Un seggt: Du Herr un König hest
in dütt Dien eegen Manifest
för All´ bekannt maakt un publik,
dat hier in Dien heel Königriek,
so wiet dat geiht, allöverall
en fasten Fraeden gellen schall:
Keen schall de´n Annern mehr wat dohn,
du hafst dorför mitsammts Dien Kroon.
Natürlich freu ik mi nich slecht,
besünners as de Schuft noch seggt,
wat he en Hüüsler worden is,
un nu, sietdem he dat nu wüß,
för all sien leven Sünnen büß
oprichtig, as en framen Christ;
ok harr he en Gelöövde dahn,
keen Christenkind mehr antogahn,
wiest mi ok gar noch en Papier
vun unsen Böverst, - - Scapulier
de´n Ordensrock müß ik besehn,
un ik, Du leve Gott ! ik meen,
wat he de reine Wahrheit sae,
eerst recht, as he noch seggen daeh,
he harr noch vael to dohn: He müß
as Sünner un en framen Christ
noch in Gott´s Woort un Vesper laes´n
un - - Gott, wat All´! Un möök en Waes´n !
Laest gar noch bi sik in dat Gahn
un lett mi stahn in düssen Wahn !
Ik denn, vull Glück un Freud dat Hart,
vertell mien Fru un Kinner dat,
vun waeg´n de Bottschop, so un so,
un All´ sünd wi ja lieker froh.
So will´k, - - de Frieheit is ja schöön,
mit Göör un Küken denn mal sehn,
woans dat buten utsehn deiht,
gah also in mien Hartensfreud
mit Fru un Göör ahn Arg op´t Feld,
frie in de leve Gotteswelt.
Do, - - denk Di doch de´n Schuft blots an !
Mit eenmal kümmt de Broder ´ran
un in de´n sülven Ogenblick
hett he mien öllsten Söhn bi´t Gnick
un bitt em doot, un dat nich blots,
vun düß Tiet an harrn wi groot Noot.
Nu keem he all´e Daag un luer
dor buten ´rümmer bi de Muer
un bi de Hoffstaed in de´n Gaarn,
wüß slau sik vör de Hunn´ to wahr´n.
So hett denn düsse Satansknecht
mi meist üm all mien Kinner bröcht !
Herr, Veeruntwintig harr ik ja,
dor sünd nu jüßt noch - - Fief vun nah,
un nae ! Mien Unglück is to groot,
mien Ollsch, de beet he güstern doot.
Dor liggt se op ehr Dodenbett,
de Liek, de hebbt de Hunnen redd."
So jammert nu un klaagt de Hahn
un weent sien snavellange Traan´!

Nu fangt denn König Nobel an.
He winkt de´n Grimmbaart: "Kumm mal ´ran !"
Un seggt: "Wat seggst denn nu, Moschü ?
Dien Ohm versteiht dat Fasten ! Nanü ?
Nümmt keen Stück Fleesch in sienen Mund,
laevt slechter, as en Kaedenhund !
Na, tööv ! Ik will em dat verdriev´n,
laat mi man blots an´t Laeven bliev´n !
Doch Frünn´, wat hölpt hier all dat Raed´n.
Du, Henning, hest an´ meisten laed´n.
Dien Ollsch is doot, de mutt to Eer,
dat Anner findt sik denn naher.
Nu bring ehr man mit all´n Schick
to Roh, - - de Kosten, de stah ik,
un spaar mi nix; denn mit Gesang,
mit Liekenraed un Glockenklang
un wat dor sünst an bammeln deiht,
schall se ´rin na de Ewigkeit.
Naher sett wi ehr in´t Gemeen
en groten, schönen Liekensteen,
wo sik dat Hart in´n Lief an freut
un wo denn groot op schraeven steiht:"

"Hier liggt in ehr lütt Dodenhuus
Fru Henning Put vun Kratzefuß.
Se harr noch laenger laeven kunnt,
doch Reinke Voß, de lose Hund,
de Galgenstrick, de beet ehr doot - -
se´s woll doran un nu bi Gott."

So warrt dat denn ok all vullföhrt,
as Nobel dat hier anordert.
Denn nümmt de Saak ehr´n wiedern Loop:
De König röppt de´n Hoff tohoop,
All´, de he to sien Raatsherrn raekt,
dat se de´n Voß sien Urdeel spraekt.
Dor warrt denn hen un her beraed´n.
Tolets warrt Reineke denn laad´n:
He schall sik bi de´n König stell´n
un sik bi em persöhnlich mell´n,
so leef, as em sien Laeven is,
sünst warrt he ophung´n, dat´s gewiß.
He, Meister Bruun, de ole Knecht,
mutt mit sien Bottschop op de´n Weg;
doch seggt de König to de´n Baarn:
"nümm Di in Acht, sünst büst verloorn !
Denn Reineke is graesig slau,
ik kenn de´n Broder to genau,
is listig un kann graesig leeg´n,
ik segg Di, laat Di nich bedreeg´n !"
Do seggt de Bruun: "Ja, dat is wahr,
doch Herr, dat hett hier keen Gefohr;
denn maakt de grote Döögenix,
de Galgenstrick vun Moschü Blix,
mi Quanten, naehm´k de´n Spiddelwipps
un gaev em gans gehöörig Wichs
un allenfalls, - - he kann sik wahr´n,
treck´k em dat Fell öv´r beide Ohr´n !"

Joachim Mähl, 1827 bet 1909 - revideert vun Peter Kollund, Rosendahl 1998

t´rügg in de Stöövkist

PS. Dat geiht hier meist to, as in de´n wunnerbor Naturpark an´e schöne Oosterau op Platt !

www.Wildpark-Eekholt.de>

Dor kannst du meist all´ drapen, Lütt un Groot: Henning-Hahn un Put, Hinz-Kater, Meister-Lamp, Grimmbaart-Dachs, Wulf-Iesegrimm un Reinke de Voß.

Blots König-Nobel oder Bruun de Baar, de mööt ju denn in Hamborg bi Hagenbeck besöken.

www.Hagenbeck.de>