H e x e n j a g d
Ik bün op´n paar Archivünnerlagen stött, de , wenn se echt sünd, uns´ Vörfohrn in en slecht Licht wiesen. Dorna is Antje Freeken, en Fru vun meisto dörtig Johrn, anno 1403 op´n Staken Strandholt verbrennt worrn, wieldat se as Hex gull; un dat nich annerswo in´e Walachei, nae, hier in Eiderstedt, unwiet vun Kating. Ik heff bannig snüffeln un laesen mußt, bet ik mi en Bild över de Tosaamhaenge maken kunn. Nu seh ik klaar, un ik will mien Waeten nich t´rügghooln:
An´e Eidermünnung, wiet buten in´t natte Vörland, leeg dotomal de Wichelwarft vun de Freekens. In´ Harvst, Winter un in´t Vörjohr weer de Staed swaar togaengig; dat Ümland weer noch nich indiekt un stünn tomehrst ünner Water. In düsse Johrstiet muß sik Antje alleen op´e Warft klaarn, wenn man mal dorvun afsüht, wat ehr John Jansen, en ole Invalid, mit Klüterkraam to Hand gung. Wiß, dor weer noch Gonde, ehr Vadder, un Tim, ehr Broder, aver de kemen blots twee- oder dreemal in´t Johr un dat ok noch bi Nacht un Naewel. Beide deenten bi Godeke Michels in de Vitalienbröderflott un mußen mit´n Strick as Halsband raeken, wenn se an Land sehn worrn.
| Gonde un Tim kemen nienich mit lerrige Hann´ na Huus, se bröchen Gold, Huusraat, Hannelswahr mit, un Antje harr ehr Vörraatskamer jümmers randvull mit beste Wahr. Se gull denn ok as dat, wat man hüüt en "gode Partie" nöömt, un Johr üm Johr hebbt sik handige Grootbuern un Kooplüüd op´e Wichelwarft de Klink in´e Hand drückt. Antje hett de Freerslüüd ahn Utnahm de kool Schuller wiest, wat ehr nich to´n Vördeel utlopen is. Dotomal is´t woll nich anners west, as in uns´ Tiet: Wokeen sien eegen Kopp hett, riskeert em op Duer ok. De Fruunslüüd muchen Antje nich, denn se kunn´ ehr mit Klatsch un Traatsch nich bikamen; de Mannslüüd muchen ehr nich, denn se kunn´ bi ehr nich to Pott kamen. Wat´n Wunner, dat ehr all´ns anhangt worr, wat an Unheel paßeer: Dood, Süük, Krankheit oder Hoogwater. Antje weer mit de´n Düwel in´ Bund, se weer en Hex ! | |
De junge Fru wuß vun de´n Snack, meen aver, de kunn ehr nix anhebbn, denn de Liekedeler gulln as´n baeter Protekschoon, as König oder Kark. Aver eenes Daags bröchen Vehhöker böse Naricht in de Utlann´: De Seeröverflott weer vör de Ems un bi Helgoland vun de´n Hansebund vernicht worrn. Een Johr later, anno 1402 keem denn de Kund, wat Klaas Störtebaeker un Godeke Michels Ümgang mit´n Hamborger Scharprichder hatt harrn. Nu harr Antje Freeken keen Chance mehr, de Mob kreeg Böverwater. Büttels nehmen de Fru in Haft un in´t scharpe Verhöör, un op´tlets hett se denn woll instahn müßt, wat se´n Hex weer. An´ 22. Februar 1403 worr Antje an´e Eiderküst vör Kating verbrennt !
As dat "Volksfest" vull in´ Gang weer, do schregen de Nootglocken op: Söß grote Buernhüüs in´e Ümgaegend stunn´ hell in Brand ! De Archivünnerlagen verraden aver nich, wokeen de Brandstifter weer. Mi schull´t nich wunnern, wenn de een oder anner Liekedeler, womööglich sogar Antjes Bröögam, överlaevt hett. De 22. Februar is siet´ Middelöller to´n traditionell´n Branddag an´e hele Westküst worrn un eerst laterhen, as de Hollanner düchtige Lüüd för de´n groten Waalfang brukten, in de´n christlichen Petridag umdöfft worrn. Siet de Tiet warrn an de´n Vöravend, de´n 21. Februar in gans Freesland ok hüüt noch Baak- oder Biikefüer anfengt un fiert. Dat eegenliche Bedüden is lang vergaeten.
Bito: So gans ut de Mood kamen is de Hexenjagd bi uns´ Christen noch jümmers nich. Aver, nich blots Fruunslüüd mit eegenstaennige Laevensaart mööt na as vör mit de´n Unmood un mit Schikanen vun´t Volk raeken. To´n Glück sünd de Foltermethoden hüüt waeniger hitt, se stamm´n tomehrst ut de kole psychologische Giftköök. - - so na Pharisaeraart !
Hein Hoop, 1927 bet 1986 - revideert vun Peter Kollund, Rosendahl 1996
PS. Ik meen man, een oder twee Pharisaer smecken ja lecker. Aver büst du keen Pharisaer, warrst ok nix in uns´ Sellschop oder as Politiker. - - Dat kannst´ aver eerst verstahn, wenn du di so Teihn dorvun smecken lötts, glööf mi dat, oder probeer dat sülm mal - - ahn Gewaehr !