Een vun de Besten

Paul Jessen sae mal - - un Rudl Kinau hett mal to mi seggt: "Wenn Se schrieven wüllt, denn kieken Se sik mien Orthographie an. De is een vun de Besten." - - Aver, dat full mi blots aeven so in. As ik Veerteihn oder Föffteihn weer, hett uns´ Schoolmeister vun em vertellt. In jichtens een Saal weer he opstahn, mehr lütt as groot ,un harr Plattdüütsch vördragen. Eenfach so - - ahn vael Waeswark un buten Kopp. Dor heff ik sien Naam to´n eersten Mal höört: Fritz Lau.

Un veerteihn oder föffteihn Johr later is dat west, dor harr ik in Glückstadt to dohn un kunn bi em ankloppen. "Mien Kajüt" stünn an´e Wahnstuvendöör, un so lütt un kommodig weer´t denn ok dor binn´. Mang Sofa un Disch, de rechts un links an´e Wänn´ stünn´, kunn jüßt en Minsch dörchgahn. Also keen Studeerstuuv eegens, schoonst eener strieden kann, wodennig sowat utsehn mutt. Aver, vun´e Sofaeck keken meist twintig Dichterslüüd ut twintig lütte Billerrahms: Matthias Claudius un de beiden Lübecker, Emanuel Geibel un Thomas Mann to´n Bispill.

Mag waen, de Lüüd weern em över, de dor vun baven op em dalkeken. Mag waen, he hett nienich een Arbeit schraeven, de sien Arbeit verklaarn schull. Un he is ok keen Professer worrn, as sien Lehrmeister Klaus Groth. - - Lehrmeister ? - - De Een hett Gedichten schraeven un de Anner hett dat versöcht, denn vaelmehr is dor nich ut worrn. - - Aver vertelln kunn he, wunnerbor vertelln !

Dorbi hett dat in Fritz Lau sien Öllernhuus nich mehr as twee Böker gaeven, de Bibel un de´n Eutiner K´lenner. Un för dissen K´lenner, mag waen, hett he de eerste lütt Geschicht schraeven. Hett nich de grote Welt studeert un nich dat, wat se schuven un drieven deiht - - he hett de Minschen ankaeken, de Lütten, de sik afrackern mööt för ehr baeten Gassengrütt oder Bookwetenpannkoken. Un hett dat Lachen un Smuustergrien´ as "söte Soos" över de´n "griesen Töller" gaten.

Mag waen, sien Geschichden sünd wat oolt worrn middewiel, denn wokeen vertehrt vundaag noch Gassengrütt ? - - Aver liekers - - en wahrhaftige "Prinzeß" hett em sowat as´n Orden vermaakt. As he mi dat vertelln daeh, kunn ik marken, dat he dor jümmer noch stolt op weer. - - "Dat gans grote Belaevnis ?" fröög ik. - -Man, he wull sik nich fastlegg´n.

Ik weet nich, sae he. - - Kort na´n eersten Weltkrieg, dor heff ik in Husum as Vördragshonorar fievhunnert Gramm, also een Pund gode Botter kraegen. - - Dat weer do ok wat ! - - Un mal bün ik mit de Isenbahn fohrt, dor seet op Güntsiet en junge Fru. De harr´n Book in´e Hand un grien jümmer so vergnöögt in sik ´rin. Ik heff dor mien Spaaß an hatt, sae he, un na´n Tietlang fraagt, wat üm all´ns in´e Welt se denn laesen daeh ?

"Oh !" hett se meent: "Fritz Lau. - - Kennt Se de´n ?"

100 Johr "Tine" vör 
	de Husumer Kark 2002

"Aeh . . . nae. - - Wat is dat för´n Keerl ? Wat schrifft de denn ?"

Aver so geern ik wat över mi höört harr, se hett mi nix vun mi vertellt. Dat Book weer de Fru wichdiger as de Mann, de blots snacken wull. - - Un dat is doch ok wat ! - - Aver kunn waen, sae he, disse Geschicht is goot för´n Geschicht - - mal sehn. - - Un he weer dotiet an de tachentig Johr oolt !

As de Avend düüster wörr un ik gahn müß, güng he mit dal un geef mi noch´n Woort mit op´n Weg: "Wenn Se schrieven wüllt, denn kieken Se sik mien Orthographie an. - - De is een vun de Besten !"

Ernst-Otto Schlöpke, 1981 - revideert vun Peter Kollund, Rosendahl 1996

GROOT un lütt

Se wüllt jå nu de düütsche orthogråphie reformeern un all´ns lütt schrieven. "Gemäßigt", seggt se. Denn mutt ik jå woll ok plattdüütsch all´ns lütt schrieven un nu to rechde tiet dormit anfang´n. As de ing´lschen un amerikåners jå ok all´ns lütt schrievt. blots "ich" schrievt se gans groot "I". Nå jå, jedereen nå sien åårt. Nå mien meen weer dat GROOTSCHRIEVEN vun de "HAUPTWÖÖR" in de düütsche språåk eegens ´n vördeel gaegenöver dat ing´lsche. Un ik kann mi noch goot besinn´, wat wi as lüttje åbc-schütten mit de GROOTSCHRIEVEREE gårnich vael last hatt hebbt. Dat weer uns heel klåår, dat VADDER un MODER un ok de herr LEHRER groot to schrieven weern. Åver ok PAUSE un FERIEN un APPELKOKEN un GLASMARDEL un WIEHNACHTEN un all dat. Nå, nu sall jå denn all dat GROTE lütt mååkt warrn. Denn man to !

Åver ik meen, en rechde un reelle reformåtschoon vun de düütsche orthogråphie is dat doch nich. Wenn al reform, sodenn ok glieks gans un går. Ut wat för´n depen grund trakteert man de lütten kinner vun söß oder söven johr överhaupt mit dat schrieven vun bookståven ? Worüm bringt man jem nich glieks måschienschrifft bi oder to´n minnsten stenogråphie ? Stenogråphie is jå heel licht to lehrn, op de hannelsschool in veer weaken ! Un wenn de kinner groot sünd, köönt de mehrsten vun jem in jemehr beruf dat fein bruken. Un wat för´n barg tiet warrt in de school spåårt, wenn de schölers kottschrifft köönt ! En diktåt, woto se hüüt mit jemehr orthogråphische kreihnfööt meist en vulle stünn to bruukt, is stenogråphisch al in´ viddelstünn fardig. Dat weer doch mål´n pädagogische sensåtschoon ! Un wat för gewaltige bargen vun påpier warrn dormit inspåårt ! Sodennig meen ik, dat weer en wåhrraftige inspåårung un is´n goden vörslag, de ik de amtlichen gremien hiermit åhn wiedere kosten to diskuschoon anbeden doh.

Jan Braß alias Edgår Walsemann, 1890 bet 1977 - in Europlatt överdrågen vun Peter Kollund, Rosendåhl 2003

PS. Mit de tiet hett sik dat nu jå deelwies överhåålt, wo dat nu de slauen computers gifft mit textkennung un schrifftkorrektur* un all´ns virtuell op festplatte oder diskette. *) bi plattdüütsch hett MS åver leider keen tool.

torügg in de´n Micheelimaand

Uns´ Moderspraak Platt warrt ok goot weddergaeven in: DAT BLATT op Platt ,kiekt sik dat jo mal an, oder bestellt sik dat.